Er zijn uiteraard regelmatig nieuwe dingen gaande in de opleiding van medische studenten. Dat in het curriculum KUNST is opgenomen leek mij opmerkelijk. Op de Radboud Universiteit is dit al een paar jaar het geval. De verklaring is eigenlijk niet zo ingewikkeld. Het gaat in het huidig tijdsgewricht vaak over communiceren. Een goede dokter zijn, staat of valt ermee. Door de grote digitalisatie en gebruik van sociale media wil dat er nog wel eens bij inschieten. Een cursus kunst leert de student goed naar dingen te kijken, of het nu een patiënt is of een foto. Dat kijken gaat niet alleen over wat je ziet, maar ook hoe je een beeld interpreteert. Kunstenaars zien veel meer en zijn ook gewend om te interpreteren. Het blijkt dat dokters dat minder goed kunnen en ze kunnen zo wat van kunstenaars leren. Bij de evaluatie bleek het een succes te zijn en het vak KUNST blijft voorlopig in het curriculum. Als je de achtergrond kent dus een goede zaak.
De larf, over kinderen en metamorfose, is de titel van een boek geschreven door Midas Dekkers. Het is een typisch "Dekkers" verhaal geworden. In het boek wordt een connectie gemaakt tussen de dierenwereld, met name de wereld van de insecten en de mens. Hij vergelijkt de verschillende stadia van insecten en andere dieren met de verschillende perioden van de mens: van hulpeloze zuigeling tot de volwassenheid. Zeker niet altijd is hij goed te volgen en met zijn bekend sarcasme beschrijft hij de overeenkomsten. Wel vind ik het aardig dat hij uitspraken durft te doen, die een zekere afstandelijkheid vragen om ze te herlezen en om met een glimlach verder te gaan. Vooral niet te letterlijk nemen en je eraan ergeren of nog erger het boek wegleggen of de schrijver veroordelen. Nee ik heb het toch met enig genoegen gelezen.....
Ziek worden van (een obsessie voor) gezondheid.
Toen ik het artikel van Ignaas Devisch las kon ik me er alles bij voorstellen.
Ignaas Devisch is een Vlaamse medisch filosoof, die aan de Universiteit van Gent en aan de Radbouduniversiteit doceert. Zijn artikel heet: De maakbaarheid van het leven is een mythe, en het statement dat hij maakt is: Obsessief bezig zijn met gezond leven is de meest directe manier om ziek te worden.
Ik herinner me uit mijn werkzaam leven dat moeders bij mij kwamen met
huilende babies met "darmkrampjes". Het zou wel van de voeding
komen. "Melkallergie", dus werd koemelk vervangen door andere melk. Daarna werden
successievelijk soms ook die andere melkproducten weggelaten en voedingsmiddelen
die "verdacht "waren. Dit ging vaak zo ver dat er een insufficiënte voeding
ontstond met tekenen van ondervoeding. Zij waren in de gang naar gezondheid
obsessief bezig zonder te luisteren naar de dokter. De baby's werden vaak ziek.
Hetzelfde gold voor ouders die hun kinderen niet wilden laten vaccineren. Zij
plozen de litteratuur uit op mogelijke negatieve effecten, zonder vaak aandacht
te besteden aan de voordelen. Ook zij waren obsessief bezig en ik zag een aantal
kinderen in de jaren 80-tig in de rolstoel terecht komen na polio.
Ook ouderen hebben last van obsessies en dan uit heel andere hoek, namelijk van
dokters die gezondheid prediken. Dokters worden opgeleid om beter te maken. Ze
willen een lekkende hartklep vervangen, kanker behandelen, een heup vervangen
etc. Ouderen willen een zo aangenaam mogelijk leven leiden. Zij hoeven niet
zonodig perfect gezond te zijn (wat dat ook moge zijn). Zij willen weten wat de
prijs is die zij voor gezondheid moeten betalen. Risico's, alternatieven. Ik
moet zeggen dat er de laatste tijd minder naar gezondheid wordt gekeken en meer
naar welzijn. Maar het meten van welzijn is niet zo gemakkelijk en de wetenschap
wil graag meetbare doelen. Overbehandeling ligt steeds op de loer. Wat te denken over mensen met overgewicht, die in hun obsessie eindeloos diëten
volgen om gezonder te zijn. (er zijn natuurlijk vele andere redenen mogelijk). En
dieet goeroes die daarop inspelen om allerlei diëten te introduceren. Overheden
die zich met gewicht gaan bemoeien bv. door het instellen van een suikertax.
Interessant is het dat Devisch pleit voor niet al te veel empathie tussen arts en patiënt. De arts moet om gezond te blijven zijn werk zo objectief mogelijk doen. Niet teveel persoonlijk betrokken zijn, wel deskundig. Het zou in het voordeel van arts en patiënt zijn. Ook poneert hij en dat ben ik grondig met hem eens dat in het verleden een ziekte nodig was om het gezondheidscircuit in te gaan. Tegenwoordig wordt je er als gezonde persoon bijna ingesleept door preventieve maatregelen, regeltjes enz. Medicalisering van de patiënt dreigt omdat de arts vaak te weinig tijd heeft om te praten. Het lijkt wel of we de simpele dingen over het hoofd gaan zien in ons streven naar een optimale gezondheidszorg.
De pelgrim (caminoacademie)
Op 22062018 toog ik met mijn wandelmaat Henk naar Utrecht. Er was een dag van de camino academie en dat levert vaak interessante thema's op. De camino academie is een soort onderafdeling van het genootschap van St Jacob. Men houdt zich in deze groep bezig met allerlei waarom-vragen betreffende de pelgrim. Meestal gaat het over sociale, geschiedkundige, sociologische of etnologische onderwerpen. Ditmaal was de aanleiding een dissertatie van Susanne van der Beek. Zij begon ook met haar verhaal. Haar dissertatie ging over pelgrimsverhalen, in al zijn facetten. Interessant was dat ze eigenlijk uiteindelijk een heel ander werk had afgeleverd dan ze van plan was. Ze wilde nameliijk pelgrims interviewen en zo een beeld schetsen. Ze vertelde dat ze hierin steeds weer vast liep op het feit dat ze zelf geen camino had gelopen. Wanneer men dat wist werd men heel gesloten. "Iemand die niet gelopen heeft, daar kun je toch niet alles mee delen!". Haar moeder werd ernstig ziek en ze moest haar werk een tijdje laten liggen. Gelukkig krabbelde moeder uit een dal en werd zelfs beter. Haar moeder stimuleerde haar werk en wilde wel mee toen ze besloot zelf naar Santiago te gaan lopen. Op die weg leerde ze het pelgrimsleven kennen en had ze vrij gemakkelijk toegang tot verhalen die ze in een bepaald stramien kon bundelen. Haar moeder werd een trouwe aanhanger van de camino, was communicatief erg sterk en zorgde voor veel contacten, terwijl Susanne wat gereserveerder was. De combinatie was ideaal om verder aan haar dissertatie te werken. Ze vertelde dat ze van haar moeder het budget voor de volgende camino had gekregen. Die zo in zoverre anders zou worden, dat ze niet elke dag weer verhalen hoeft te verzamelen.
Opvallende zaken die me bijbleven.
- pelgrims gaan eigenlijk relatief weinig op pad met een puur religieus motief
- vaak is er een aanleiding in de omgeving: overlijden van een
geliefde, echtscheiding, een belangrijke beslissing in het leven etc.
- je ontmoet allerlei religies op de camino, maar moslims kom je niet tegen (geen
idee waarom)
- Er zijn allerlei rituelen, maar ze veranderen. Basale dingen als kaarsjes
aansteken en steentjes leggen blijven. Nieuwe ontwikkelen zich bijna
onzichtbaar. Zo is het binden van vaantjes in bomen met wensen(overgenomen van
de Boeddhisten?) in zwang aan het komen en worden de graven van onderweg
overleden pelgrims steeds vaker versierd met natuurlijke producten uit de
omgeving.
- Er is. Je zou het niet verwachten een zeker onbegrip voor mensen die een stukje
met de bus gaan of op andere wijze een stuk overslaan. Wandelaars voelen zich
wat verheven boven fietsers, hetgeen wellicht ook in de hand wordt gewerkt door
het feit dat in de herberg ook de wandelaar vaak voor de fietser gaat. Zulk
gedrag zou je niet van een pelgrim verwachten, maar je ziet het ook met de 4-daagse als iemand een bocht afsnijdt.
Door verschillende sprekers werden voornoemde fenomenen nog eens in ander licht uit de doeken gedaan. Ook bv. het wel of niet gebruik maken van sociale media. Veel pelgrims gebruiken dit om in contact te blijven met het thuisfront en waken dat zij er niet door in beslag genomen worden. Dit laatste geldt nog meer voor jongeren. Ieder heeft zo zijn ideeën erover, maar voor de jeugd betekenen de sociale media iets heel anders als voor ouderen.
Hoe dan ook het was een interessante dag. Nieuws was er weinig maar er is altijd de behoefte van wetenschappers om iets wat je met je klompen aanvoelt in wetenschap om te zetten. Voor de wetenschapper is het dan pas waar!!
Tijdens de 102-de 4 daagse had ik weer veel tijd om na te denken.
Wat maakt deze gebeurtenis zo uniek
dat er jaarlijks zo'n 50000 mensen belangstelling hebben en dat er zelfs geloot
moet worden voor deelname? Al weken tevoren is men er mee bezig, wat zeg ik, het
begint al de laatste loopdag: plannen voor het volgend jaar. Mensen zeggen eraan
"verslaafd te zijn". Aan het feesten? Aan de prestatie? Ontbering? M.i. gaat het
in brede zin om de ontmoeting. Als mensen die eenzelfde doel hebben elkaar
ontmoeten ontstaat er een "feest van verstandhouding". Deze vestandhouding leidt
tot verbroedering. Mensen leggen dan gemakkelijk hun ziel bloot en delen veel. Je
bent niet de enige die het moeilijk heeft en gedeelde smart.... Dit
groepsgebeuren tref je ook aan in kerken, tijdens bedevaarten, pelgrimages en
overlevingstochten. Ik kan me nog goed de 11 Kennedymarsen herinneren met
leerlingen van de laatste klas van het VWO. Een aanvankelijk ongeregeld zootje
kwam als een hechte eenheid over de eindstreep. Het gebeurt ook na de groentijd,
de diensttijd en andere inauguratieriten.
De wetenschappelijke afd. van de Ver. van St Jacob, bestudeert dit fenomeen en
komt tot dezelfde conclusies. De universiteit van Tilburg heeft recent twee
dissertaties het leven doen zien die hier meer inzicht in geven. Het wordt wel
belicht van de communicatieve kant. Mijzelf interesseert meer wat het met je
lijf doet en of er een verklaring bestaat. Resulteert het ook in een langer
gezond ouder worden? De afd. Fysiologie van de Radbouduniversiteit speurt hier
naar (Prof M Hopman fysioloog). Bewijs hiervoor is lastig te verkrijgen omdat er
niet een goede controlegroep gevonden kan worden.
Nee groepsgebeuren is een belangrijk fenomeen. Het speelt zeker een rol bij
gezond ouder worden. Dan Buettner beschrijft dit in zijn boek over de "blue
zones" gebieden op aarde waar opvallend veel gezonde ouderen wonen.
Ik zou tegen ouderen willen zeggen: Sluit je aan bij een groep mensen die je interessant vindt, met een voor jou uitdagend doel en blijf niet achter de geraniums zitten!! Delen van uitdagende doelen leidt tot vermenigvuldigen en laat ook 1 plus 1 meer dan 2 zijn.
Elke keer als ik een boek tegenkom, waarvan ik denk dat het me verder brengt in het begrip over godsdienst, heb ik de neiging dat te gaan lezen. Dit was ook zo bij deze titel: " De atheïstische moslim". Een boek geschreven door Ali Rizvi. De schrijver groeide op in Libie, Saoedi-Arabie en Pakistan. Hij is professional in de medische communicatie, arts en oncologisch patholoog. Zijn ouders waren hoog opgeleid en hadden universitair werk. Op 24 jarige jarige leeftijd verhuisde hij naar Canada en later naar de VS. Hij schrijft al jaren over de secularisatie in de moslimwereld, maar is van huis uit dus een professional in medische communicatie. In zijn boek geeft hij duidelijk aan dat hij zeer bekend is met de verschillende wereldgodsdiensten. Hij heeft er een naar mijn mening gezonde kijk op. Voldoende afstand om er redelijk objectief naar te kijken en voldoende invoelingsvermogen om een poging te ondernemen om mensen die anders denken te volgen. Zonder beschuldiging neemt hij met argumenten afstand van het geloof en gaat naar de rede wat voor hem atheïsme inhoudt. Ik kan zijn redenaties heel goed volgen en ik vroeg me af of dat was omdat ik het in grote lijnen met hem eens ben. Het verbaasde mij niet dat ik in zijn voorwoord Richard Dawkins tegenkwam, die met een heel andere achtergrond tot min of meer dezelfde conclusies komt. Wat me vooral getroffen heeft is het feit dat het zelfs voor hoog opgeleiden zo moeilijk is om deze religie vaarwel te zeggen. Je zegt dan vaak je familie, vrienden en bekenden vaarwel en evt. nog erger je bent je leven niet meer zeker. En dan te weten dat vele moslims de koran niet goed kennen en hun kennis louter gebaseerd is op overdracht in het gezin. We moeten daarbij wel bedenken dat het in de middeleeuwen met bv. het katholicisme niet anders was gesteld (heksenjacht, brandstapel ed). Laten we hopen dat de verlichting ook voor de islam op niet al te lange tijd mag doorbreken. Al met al een zeer lezenswaardig boek.
Het onderwerp deze probusochtend was kwaad (o.a.). Een verhaal waarvan ik dacht dat het me weinig zou interesseren.
Toch zoals zo vaak als je met gemengde gevoelens naar een lezing gaat kwam er
iets onverwacht interessants aan de orde.
Er waren 2 mensen die een korte inleiding hielden wat de bedoeling was.
Allereerst een definitie geven wat kwaad eigenlijk is. De volgende
vraag, waarvoor ik op het puntje van mijn stoel ging zitten: "Waarom blijft
kwaad, ruzie, ongenoegen en oorlog altijd voortbestaan". Ik heb al vaker gezegd
de mens leert wat dit betreft weinig van zijn geschiedenis. Wij kwamen in een
aantal groepjes tot dezelfde soort conclusies. Kwaad is een gevoel dat we allen
kennen, maar moeilijk te definiëren is. Kwaad heeft altijd te maken met macht
over een ander. De ander doet niet wat je zegt, voldoet niet aan de eisen die je
stelt. Jij wilt in zo'n geval jouw wil aan hem/haar opleggen. Je geeft niet de
ruimte om anders te zijn/voelen. Het lijkt in de mens gebakken te zitten. In
religies wordt verondersteld dat je ermee geboren wordt (erfzonde). Je moet je
hele leven werken om het af te wassen, maar dat lukt natuurlijk niet. De
bedieners van de religie gebruiken het als machtsmiddel om macht uit te oefenen
over hun volgelingen. Macht en invloed uitoefenen lijkt een soort oerbehoefte
van de mens te zijn (in zijn voortbestaan?). We kwamen tot de conclusie dat het
een plaats heeft in de overlevingsdrift. De beste willen zijn, de macht willen
hebben. Ik zie het ook als ik naar de dieren kjik, er wordt hard gevochten in de
pikorde om de beste/machtigste te zijn. Met lankmoedigheid kom je in het
dierenrijk niet veel verder en mogelijk in het mensenrijk ook niet.
Vredestichters worden ook vaak watjes genoemd, en zijn hun leven niet altijd
zeker.
Ik vind het tot nog toe een plausibele
verklaring dat overlevingsdrang een belangrijk deel uitmaakt van het zogenaamde
kwaad in de mens. Drang heeft echter iets passiefs, we hebben ook nog verstand
gekregen en als je dat kan en mag gebruiken kunnen de kaarten wel eens anders
komen te liggen.
Dus:overlevingsgedrag...... macht.... kwaad..... Eeuwig, altijd, niets aan te doen.
Of.........
Verstand....... gezag...... geen kwaad, maar respect. Hopelijk komt het nog eens
zover, maar wellicht is het een illusie.