Jaarwisseling 2012/2013

Geluk

Aan het einde van een jaar zijn we gewend om elkaar geluk voor dat nieuwe jaar te wensen. Zoals zo vaak staan we niet echt stil bij hetgeen we zeggen. In het Nederlands tijdschrift voor geneeskunde wordt aan het eind van 2012 een heel nummer gewijd aan het fenomeen  geluk. Het lijkt heel lastig te beschrijven en als je alles wat men te zeggen heeft erover gelezen hebt, bekruipt je het gevoel, dat nog niet alles is gezegd, en dat het voor jou zelf toch anders voelt.

Geluk wordt vaak gezien als: kunnen genieten. Mensen die dat kunnen zijn minder vaak ziek en leven langer. Dat komt waarschijnlijk omdat geluk beschermt tegen psychische stoornissen en vaak leidt tot een gezondere levensstijl. Ook een positieve levensinstelling geeft een stimulans tot geluk. In voornoemd themanummer komen allerlei facetten van levens-genieten naar voren, omgekeerd de negatieve effecten van ziek zijn, alhoewel...... dit soms weer kan leiden tot een vorm van gelukkig zijn. Het probleem blijft dat er geen duidelijke schaal bestaat om geluk op af te zetten.

Items als kunnen we werk kiezen (in dit geval de dokters), waar we gelukkig mee zijn? Worden wetenschappers gelukkiger als ze veel en goede artikelen publiceren? Kunnen kleine dingen ook leiden tot meer geluk? Is er een individuele geluksschaal, waarbij hetzelfde geluk bij de een groter wordt ervaren als bij de ander? (Een soort DNA code?) Is een verliefde dokter ook een gelukkiger mens? Is geluk maar een gewone chemische reactie, in de hersenen, te meten met een functionele MRI (met deze techniek wordt het verminderde zuurstof gehalte dat metabolisme veroorzaakt zichtbaar gemaakt, m.n. in 3 gebieden in de hersenen, de insula, de nucleus accumbens en de prefrontale cortex).

Het formuleren van het begrip geluk lijkt heel moeilijk, laat staan in te voelen wat het voor anderen betekent. Het gaat hier uiteraard niet over geluk hebben, maar over geluk in de zin van gelukkig zijn. Daarom lijkt het goed om het te beschrijven met de woorden van dichter Ed Doornik:

Hebben en zijn

Op school stonden ze op het bord geschreven.
Het werkwoord hebben en het werkwoord zijn;
Hiermee was tijd, was eeuwigheid gegeven,
De ene werklijkheid, de andre schijn.

Hebben is niets. Is oorlog. Is niet leven.
Ios van de wereld en haar goden zijn.
Zijn is, boven de dingen uitgeheven,
Vervuld worden van goddelijke pijn.

Hebben is hard. Is lichaam. Is twee borsten.
Is naar de aarde hongeren en dorsten.
Is enkel zinnen, enkel botte plicht.

Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken,
Is kind worden en naar de sterren kijken,
En daarheen langzaam worden opgelicht.

Ik wens u voor het nieuwe jaar geluk toe in de vorm van:

gelukkig zijn.