Je leest soms zaken die ogenschijnlijk heel
logisch zijn, maar waarvan men toch vond dat het wetenschappelijk bewezen
moest worden. Ik zal hieronder een tweetal voorbeelden geven.
Natuurlijk kennen we uit het verleden
dingen die als waarheid werden aangenomen en die later onjuist bleken te
zijn. De wetenschap kwam eraan te pas om in te zien dat de aarde rond
was. Lange tijd denken we dat sommige medicijnen een bepaalde werking
hebben, de wetenschap toont na verloop van tijd soms anders aan. Je moet dus
kritisch zijn met wat je op grond van gevoel en ervaring aanneemt. Maar
betekent het ook dat je altijd dingen die je met je klompen a.h.w. aanvoelt
moet bewijzen? Dat vraag ik me soms af in deze tijd, waarin bezuinigd moet
worden op onderzoek. Er is natuurlijk ook een filosofische vraag: Is alleen
waar wat we kunnen bewijzen? Of zijn er ook waarheden zonder bewijs? Ik denk
dat er ook dingen waar zijn die we niet direct kunnen bewijzen, sterker nog,
mogelijk zijn er dingen waar, die we nooit kunnen bewijzen! Nu denk
ik dat wel, maar dat komt waarschijnlijk mede omdat ik meer een praktisch mens ben dan een wetenschapper, vandaar!!!
Welke voorbeelden las ik in een gerenommeerd
tijdschrift, die me aan het nut van onderzoek even deden twijfelen.
Allereerst een onderzoek dat bewezen had dat religieuze disharmonie tussen
de ouders kinderen beïnvloedt. Als we weten hoeveel invloed opvoeding heeft
en dat disharmonie (het afgeven van tegenstrijdige signalen aan kinderen) in
de opvoeding ernstige schade kan opleveren, is de uitkomst van zo'n onderzoek
niet verwonderlijk. Wetenschappelijk zullen er ongetwijfeld interessante
aspecten aanzitten.
Een tweede onderzoek laat zien dat relatiestress bij ouders slaapproblemen
bij kinderen veroorzaakt. Over goed slapen heb ik al vaker geschreven. Het
oude adagium van rust, reinheid en regelmaat dat we vroeger hanteerden als
goede uitgangspunten voor een gezond leven (inclusief goed slapen) geldt ook
hier. Als er een klimaat is van onrust kun je logisch slaapproblemen
verwachten. Moet je hier een onderzoek aan wijden? Ik weet het nog zo net
niet.
Naar aanleiding van de verschrikkelijke terreuraanslag van 23 juli in Oslo had ik een gesprek met mijn echtgenote over straf. Wat voor een straf moet je nu in godsnaam geven aan iemand die 70 à 80 mensen doodschiet? Ik heb er vroeger n.a.v. discussies over de doodstraf wel eens over nagedacht, maar kwam er toen niet uit.
Het blijkt de geschiedenis door, heel moeilijk te zijn om goed te straffen en ik begrijp dat heel goed. De bedoeling van een straf is om een persoon een gevoelige tik te geven, zodat hij zijn delict niet weer pleegt, en er moet iets inzitten om die persoon te verbeteren: te laten inzien dat het fout is wat hij heeft gedaan. Nu hangt het helemaal van de dader af welke straf hem iets doet. Het hangt af van je opvoeding, de gewoonten, je volk, je religie en talloze andere factoren. Ook het verbetertraject is van die factoren afhankelijk. De maatschappij kan natuurlijk nooit voldoende individueel straffen en stelt (te) algemene regels op. De maatschappij is tegenwoordig ook geneigd om erg veel rekening te houden met de dader, zelfs zoveel dat men zich wel eens afvraagt of wel voldoende naar het slachtoffer wordt gekeken. Een dader die een straf krijgt die hem weinig doet en een verbetertraject in een circuit waarmee hij in zijn leven nog niet te maken heeft gehad (b.v. geen opvoeding), is slecht gestraft en zal gemakkelijk weer in herhaling vervallen.
Het zal dus een taak van de rechters moeten zijn om binnen de mogelijkheden zo individueel mogelijk te straffen. Er moet een goede studie van het profiel van de dader gemaakt worden, alvorens tot bestraffing over te gaan...
Nog niet heb ik gesproken over de doodstraf. Je zou zo gemakkelijk in voornoemd geval kunnen zeggen dat de dader de doodstraf verdient. Jazeker, herhaling voorkom je dan, maar is het voor de dader wel een straf? Is dood met dood vergelden wel menselijk? Doden is voor de mens m.i. iets tegennatuurlijks en wellicht is de dader in deze hartstikke geestesziek. Toch doden? Ik zou hier opnieuw geen goed antwoord op kunnen geven en de mensen die dit roepen moeten maar eens nadenken wat er met henzelf zou gebeuren als ze zelf het vonnis zouden moeten uitvoeren!!
Het probleem van de adekwate straf is tussen de regels door ook te lezen in het boekje: het pauperparadijs van Suzanna Jansen. Dit boekje gaat over de heropvoedingsexperimenten (in Veenhuizen) geïnitieerd door Johannes van de Bosch, gevat in een familiegeschiedenis. Het hulpverleningsproject mondde uit in een soort gevangenenproject, mede omdat men heel langzaam de regels zo strak aantrok (moest trekken) dat het een soort gevangenis werd. Na ongeveer 150 jaar had men nog niet het juiste antwoord gevonden op de vraag: hoe moet je mensen straffen om een samenleving gezond te houden.
Nee, mensen op een goede manier straffen is moeilijk en ik wens de rechters in Noorwegen wijsheid toe.
Er is een nieuwe leerstoel ingesteld in Nijmegen. Andrea
Evers heet de kersverse hoogleraar psychobiologie. Deze nieuwe loot aan de
wetenschap bestudeert de wisselwerking tussen biologische en psychologische
processen bij ziekte en gezondheid. Het gaat in wezen over het holistisch
denken. Lichaam en geest vormen een onlosmakelijk geheel, waarbij we
de "zielskant" soms wat onderschoffelen omdat we effecten die het op de lichamelijke
gesteldheid heeft niet zo goed in maat en getal kunnen weergeven. Toch weten we
er wel wat van.
Zo is bekend dat verwachtingspatronen fysiologische reacties kunnen hebben. Vooral negatieve verwachtingen kunnen grote invloed hebben op het
therapiebeloop. Mensen die bang worden bij het lezen van een bijsluiter van hun
medicatie, krijgen vaak onverklaarbare klachten. Niet het veranderen van de
medicatie, maar ontspanningsoefeningen lijken hier het best te werken.
Psychobiologie gaat ervan uit dat veel meer naar de hele patiënt wordt gekeken
en niet alleen naar zijn ziekte. Belangrijk is hoe de patiënt met zijn ziekte
omgaat, voelt hij zich veilig bij zijn arts, heeft hij vertrouwen in zijn dokter
en wat is zijn verwachtingspatroon t.a.v. zijn aandoening. Het lijkt een beetje
oude wijn in nieuwe zakken, maar het is toch goed dat er opnieuw aandacht wordt
besteed aan de hele mens.
Alhoewel we een beetje voorzichtig moeten zijn met de term bloot
in deze tijd (eind december 20011), las ik toch een stukje als medisch artikel dat
mij bijzonder voorkwam. Het interesseerde me ook omdat ik zelf nog jonge dokters
opleid.
Laat ik uitleggen wat ik met voorzichtig bedoel. We leven in een tijd waarin het
zedelijk misbruik in de kerk dagelijks de kranten haalt. In een tijd waarin
binnen de geestelijke gezondheidszorg seksueel misbruik vaak de media haalt. In
een tijd dat we horen dat seksueel misbruik soms bij de oorlogsvoering in
bepaalde landen aan de orde van de dag is etc. In zo'n tijd krijg je ook te
maken met veel misplaatste vermoedens, en daar wil een mens zich het liefst tegen
indekken. Dus niet met je kinderen onder de douche, oudere mannen in de buurt van
een crèche wantrouwen, en kinderen eindeloos wijzen op
gevaren die op de loer liggen.
Deze zaken zijn kennelijk ook binnengeslopen in de medische wereld. Het blijkt
dat uit een soort gêne en om niet een bepaalde naam te
krijgen dokters hun patiënten nauwelijks meer
uitkleden en zo vaak veel minder goed hun onderzoek kunnen doen. Daarbij komt
nog dat in de opleiding nogal eens de nadruk wordt gelegd op de techniek.
Men denkt dat een scan veel meer kan laten zien dan een onderzoek. Dat dat niet
altijd klopt werd in het bovengenoemde artikel geïllustreerd
aan een casus waarbij in het geval van borstkanker alleen nog een scan werd
gemaakt van de gezonde borst omdat de aangedane borst was verwijderd. Het
recidief zat echter goed zichtbaar in de aangedane borst en kon heel goed gezien
en gepalpeerd worden, maar de dokter had de patiënt
niet voor onderzoek uitgekleed.
Gêne is goed maar in de geneeskunde moet je dat vanuit de patient en de dokter een beetje overwinnen, anders komen er ongelukken.
Soms lees je een stukje in de krant of een tijdschrift, dat overdreven aandoet, of waarvan je het idee hebt dat het niet helemaal klopt. Toch blijft het je achtervolgen, waarschijnlijk omdat er wel een kern van waarheid in zit. Laten we het maar een karikatuur noemen. Zo'n stukje las ik pasgeleden in de trein. Het was geschreven door de columnist Luuk Hermans. Het ging als volgt: Titel: Suikerouders kopen rust.
Tegenwoordig hebben kinderen geen ouders
meer; ze hebben personeel. Mama zwoegend op de bakfiets, tegen de wind in.
Slagregen op kop. Vóór haar, droog onder een luifeltje, blikt het prinsje
verveeld om zich heen. Dat zijn de verhoudingen. Bij de geboorte krijgt elk kind
tegenwoordig een hofhouding geleverd, bestaande uit twee lakeien. Papa en mama,
buigend als een knipmes voor hun kroost. Waarom? Volgens onderzoekers proberen
ouders zo hun schuldgevoel af te kopen.
Zij werken namelijk zo hard dat ze de fut niet meer hebben hun kind voldoende
liefde en aandacht te geven. Een lastige spagaat want liefde is niet te koop
aldus de onderzoekers. Ik zie dat anders. Mijn stelling: dergelijke
ouders (ik noem ze suikerouders) kopen geen liefde, ze kopen rust. Puur uit
luiheid zijn zij het personeel van hun kroost. Neem nu op straat spelende
kinderen. Daar gaat de bal, over de schutting de tuin van een wildvreemde meneer
in. Hij is net even de deur uit. De koter weet wat hem te doen staat. Op een
holletje naar huis.
Binnen drie minuten is pa ter plekke. Hij klimt over de schutting, banjert door
bloemen en planten, en pakt de bal. Rijst de vraag: Waarom zegt pa niet tegen
zijn zoontje: "Wacht maar tot die meneer weer thuis is en bel dan zelf aan"?
Simpel; de bal uit de tuin halen kost twee minuten. Je kind leren dat hard tegen
een bal trappen zo zijn consequenties heeft, duurt veel langer. Daar heeft papa
geen tijd voor, en geen zin in. Het is de weg van de minste weerstand. Door je
kind in alles zijn zin te geven, koop je rust. Vandaar ook het vakantie-mantra "als
de kinderen het naar hun zin hebben, dan hebben pa en ma het ook". Even het
gevoel geen kinderen te hebben, dat is het ultieme vakantiegevoel voor de
moderne ouder. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Waarom neemt het aantal kinderen dat op commerciële huiswerkbegeleiding zit, elk
jaar met 40% toe?Omdat ouders geen zin hebben hun kind achter de broek aan te
zitten. Ze kopen het af. Waarom bestaan er 24-uurs crèches? Precies, je koters
outsourcen. Ouders willen wel geld in hun kind steken, maar geen tijd. Nederland
barst van de volwassenen die niet zijn opgewassen tegen hun eigen kind.
Echtparen die er niet zozeer voor kiezen vader en moeder te zijn, maar vooral
butler en bediende. Ja-knikkers zijn het geworden, puur uit gemakzucht. Wat voor
treurig leven heb je dan? Net als de zwoegende mama waarmee deze column begon.
Eigenlijk zwoegt ze helemaal niet. Ze kiepert haar prinsje in een bakfiets, want
dat is gemakkelijker dan hem zelf te laten fietsen. Denk daar maar eens over
na....
Ik heb er over nagedacht en kon niet ontkennen dat er een kern van waarheid in zat.