jaarwisseling 2008-2009
De kunst van het ouder worden
(een kerst-nieuwjaarswens)
De afgelopen maand las ik een boek over de kunst van het ouder worden. Als jongere oudere interesseerde het me wel wat iemand daarover te zeggen had.
Het boek: ”Schrijven tegen de tijd”, is een compilatie van verhalen, poëzie, gedichten, documenten en films over ouderen en ouder worden. De schrijver Arko Oderwald becomentarieert met vele anderen allerlei items die dit onderwerp betreffen. Alles bijeen werd ik niet vrolijk van dit boek. Het zwaartepunt bij denken over ouderen gaat bij veel auteurs toch naar gebreken en te verwachten ellende. (de ouderdom komt met gebreken, we weten het) Positieve zaken komen veel minder aan de orde. Ik vroeg me af of dit “zwaarnoedig” denken ook cultureel bepaald is. Is het typisch Westers om vaak in negatieve beelden over oud worden te denken of zou het elders in de wereld ook zo zijn?
Hoe dan ook, ik dacht…. laat ik eens iets positiefs schrijven voor en over ouderen. (en simultaan over jongeren)
Toen ik bijna vijf jaar geleden stopte met mijn aktieve loopbaan, heb ik mij voorgenomen, om de laatste dertig jaar van mijn leven zeker zo boeiend te maken als de afgelopen dertig jaar. Het komt weer boven aan het eind van het jaar, in een periode rond de Kerst, wanneer mensen (en ik vorm daarop geen uitzondering) geneigd zijn na te denken over wat geweest is en plannen gaan maken voor de toekomst. Ik heb een goed gevoel over de afgelopen bijna vijf jaar en ben tevreden over wat ik ervan gemaakt heb. (voor zover ik dat zelf kon beïnvloeden) Natuurlijk waren er ook tegenslagen, maar niets essentieels (of ik heb het niet gezien, of ik moet dankbaar zijn om het talent te hebben om ermee om te gaan)
Wanneer ik aan iets positiefs denk bij het ouder worden, denk ik aan de wijsheid die ouderen hebben vergaard. We kennen allemaal het gezegde ”De wijsheid komt met de jaren” of “Je bent nu oud en wijs genoeg”. Ouderen hebben vaak meer wijsheid dan jongeren. Logisch ook want wijsheid zou je kunnen herleiden tot: De integratie en volheid van ervaringen die je in het leven opdoet. Hoe langer dit proces duurt hoe groter de kans dat jouw wijsheid toeneemt. Als je er open voor staat is het een continu opvoedingsproces van het zelf dat al in de jeugd hoort te beginnen. Het geeft vertrouwen, rust en energie, als je door ervaring weet hoe je met bepaalde zaken, emoties, situaties ed. moet omgaan. Het geeft voldoening om ervaring (kennis) door te geven aan anderen, veelal “jongeren”, die je soms ziet worstelen met ogenschijnlijk eenvoudige problemen. Aangezien in onze individualistische maatschappij de kans levensgroot is dat anderen niet op jouw kennis en wijsheid zitten te wachten (vaak ook gewoon door niet-weten) is het goed om zelf op zoek te gaan om een manier te vinden om kennis door te geven. Een vorm van onderwijs geven en ook nemen, alert blijven op dagelijkse gebeurtenissen die eigen ervaring verrijken (het proces van kennis vergaren moet je niet laten ophouden bij het ouder worden!) en kennis nemen (en je eigen maken) van nieuwe ontwikkelingen (b.v. IT) zijn noodzakelijk om de liasion met het nu te behouden. Een oudere die stopt met zich te ontwikkelen na zijn loopbaan verliest de kontakten met het heden en de leefwereld eromheen. Hij zal weinig kunnen met de kennis en de wijsheid die hij heeft.
Een ander positief feit voor ouderen is dat ze tijd hebben. Ze zijn inzetbaar als vrijwilliger, ook in de familie en kunnen heel goed onthaastend in hun omgeving werken. Het geeft weer een goede wisselwerking en dat voelt goed aan.
Het omgaan met allerlei ongemakken die er zijn (maar jongeren hebben ze ook hoor!)kan allerlei reacties oproepen bij ouderen. Ontkenning in eerste instantie is vaak een probleem. ”Ik hoor slecht maar ik draag geen gehoorapparaat” ”Ik loop slecht maar ik wil geen stok of rollator”. Dit leidt uiteraard tot isolatie van de omgeving. Erkennen en acceptatie, gebruik maken van middelen die er zijn kunnen ervoor zorgen dat de oudere met twee benen in de samenleving blijft staan. Acceptatie geeft rust aan de persoon zelf en is veel aangenamer voor de medemens, die niet zit te wachten op een knorrepot, die geen glimlach meer over zijn gezicht krijgt.
Omdat de oudere beter de essentie van het leven begrijpt, kunnen deze processen, wanneer hij er alert op blijft goed gekanaliseerd worden. (ik bedoel dat het b.v. veel belangrijker is te communiceren, dan je te schamen voor je gehoorapparaat of wandelstok.)
Alhoewel……al eeuwen lopen er mensen naar Santiago om te leren de essentie van het leven te scheiden van de franje, maar ik denk dat je het ook in je omgeving kunt leren.
Als ik deze dingen overzie, bedenk ik dat het met enig ”beleid” heel plezierig is om ouder te worden, zo zie ik het althans. Je moet er wel wat voor doen, en niet doelloos achter de geraniums gaan hangen. Gezond ouder worden is evenals b.v. trouwen een werkwoord. Je moet er wat voor doen, maar krijgt er veel voor terug.
Uit het voorgaande formuleer ik mijn Kerst en Nieuwjaarswens voor ouderen, maar uiteraard ook voor ieder onder de zestig.
Ik wens ieder die dit leest:
